366Art | Thorbecke

Vandaag is de geboortedag van Thorbecke,  een invloedrijke liberale Nederlandse staatsman, die als voorzitter van de Grondwetscommissie in 1848 grondlegger was van onze parlementaire democratie. Zijn portret staat op mijn verjaardagskalender / naslagwerk hieronder met 366 inspirerende Nederlanders.

Johan Rudolph Thorbecke werd geboren op 14 januari 1798 in Zwolle en is overleden op 4 juni 1872 in Den Haag. Thorbecke studeerde eerst in Amsterdam aan het Athenaeum Illustre. Daarna studeerde hij af in de letteren aan de Universiteit Leiden en promoveerde op 23 juni 1820. Na zijn promotie vertrok hij als privaat‐docent naar Duitsland, een periode die zeer belangrijk zou worden voor zijn geestelijke vorming. Hij kwam in aanraking met het Duitse filosofische idealisme. Geldzorgen dreven hem terug naar de Nederlanden, alwaar hij in 1825 benoemd werd tot buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent. Tijdens zijn verblijf in Gent bestudeerde hij economische ontwikkelingen, met name de gevolgen van de toenemende industrialisatie. Waarover hij ook publiceerde. Van groot belang was ook zijn publicatie "Over 't bestuur van 't onderwijs in verband met een aanstaande wetgeving". Als gevolg van de Belgische opstand in 1830 moest hij de stad verlaten. Een jaar later werd Thorbecke benoemd tot hoogleraar diplomatie en moderne geschiedenis aan de Universiteit van Leiden. Hier zou hij onder andere college geven over de Grondwet, waaruit de publicatie "Aanteekening op de Grondwet" (1839) voortkwam. Op 15 juli 1836 trouwde hij met de negentien jaar jongere Adelheid Solger, dochter van de Duitse hoogleraar C.W.F. Solger.

J.R. Thorbecke is in Nederland vooral bekend als Liberale staatsman. Als voorzitter van de Grondwetscommissie in 1848 grondlegger van onze parlementaire democratie. Kwam al in 1844 met acht medeleden met een voorstel tot herziening van de Grondwet in democratische zin. Werd in 1848 door de koning gevraagd een liberale Grondwet te onderwerpen. Hierdoor kwamen er rechtstreekse verkiezingen en ministeriële verantwoordelijkheid, werden parlementaire rechten uitgebreid en werd de mogelijkheid van Kamerontbinding ingevoerd. Leidde daarna drie keer een kabinet, waarbij hij onder meer de Kieswet, Gemeentewet en Provincie Wet tot stand bracht. Legde daarmee ook de basis voor de bestuurlijke organisatie met drie bestuurslagen. Had niet de sympathie van koning Willem III. Hoewel veel medestanders zich later van hem vervreemdde en hij soms weerstanden opriep, was hij ongetwijfeld de grootste staatsman van de negentiende eeuw.

Johan Rudolph Thorbecke overleed op 4 juni 1872. Zijn ideeën en hervormingen hebben een blijvende invloed gehad op de Nederlandse politiek en hebben het land geholpen om een moderne, democratische staat te worden. E zou hem de architect van de moderne Nederlandse staat kunnen noemen.