366Art | Bert Haanstra

Vandaag is de geboortedag Bert Haanstra cineast, etholoog en fotograaf die deelnam aan het Nederlands verzet in de Tweede Wereldoorlog. Het portret hierboven en zijn portret op de onderstaande naslagwerken / verjaardagskalenders met 366 belangrijke Nederlanders, zijn made by me, Frieke.

Bert Haanstra werd op 31 mei 1916 geboren in de onderwijzerswoning van de Bosschool te Espelo, Overijssel, waar zijn vader toen schoolhoofd was. Op zijn zestiende kreeg hij een Pathé Baby filmcamera waarmee hij een tijdje een opleiding volgde bij de bekende fotograaf Hans Staal. In 1934 ging Haanstra werken als leerling-persfotograaf bij Sieg Vaz Dias, een Nederlands journalist, fotograaf en verzetsstrijder. Hierna kreeg hij een baan bij Vereenigde Fotobureaux en reisde in 1937 als scheepsfotograaf met de MS Dempo van de Rotterdamsche Lloyd naar Batavia (het huidige Jakarta, Indonesië).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leidde Haanstra een clandestien bestaan als spionagefotograaf. De lichtdrukkamer op het GEB-kantoor (Gemeente-energiebedrijf) waar hij toen werkte, zorgde voor een dekmantel en fungeerde als donkere kamer voor zijn illegale werk. Haanstra ontwikkelde daar microfilms voor de geallieerden die gebruikt werden ter voorbereiding van bombardementen, maakte op 35mm-film talloze foto's van kaarten van strategische doelen en maakte uitvergrotingen van stempels waarmee stempelmakers vervalste papieren konden maken voor de illegale Persoonsbewijzencentrale. Voor zijn verzetsactiviteiten ontving Haanstra na de oorlog het Verzetsherdenkingskruis.

Vanaf 1947 ging Haansta films maken. Zijn eerste film, De Muiderkring herleeft, kwam uit in 1949. Daarna de succesvolle film Spiegel van Holland, die in 1951 de Grand Prix du Court Métrage won op het Filmfestival van Cannes. Met films als Fanfare, Glas, Alleman, De stem van het water en Bij de beesten af  bracht hij Nederland in beeld op een manier waarin miljoenen landgenoten zich herkenden.

- Fanfare is een komische speelfilm uit 1958 die een groot succes werd in Nederland. De film werd opgenomen in het pittoreske Giethoorn, heeft veel slapstickelementen en situaties die typisch zijn voor dorpsgemeenschappen De film was het speelfilmdebuut van Bert Haanstra en behoort tot de mijlpalen uit de Nederlandse filmgeschiedenis.
- Glas is een korte documentaire van de filmmaker Bert Haanstra. Het is de eerste Nederlandse film die een Oscar won. De film kwam uit in 1958 en is in kleur. Glas is een documentaire over het maken van glas, er wordt geen commentaar gegeven. In de film wordt het ambachtelijk blazen van glas getoond, evenals het fabriceren van glas met machines. De jazzmuziek in de film is van het Pim Jacobs-kwintet.
- Alleman is een observatieve documentaire uit 1963 die het leven van gewone Nederlanders laat zien, zonder een specifiek verhaal of plot. De film biedt een collage van beelden die verschillende aspecten van het dagelijkse leven vastleggen, van werk en vrije tijd tot feestelijke en intieme momenten. De film is doordrenkt met humor en een gevoel van menselijkheid, wat typisch is voor Haanstra's werk. De film werd bekroond met diverse prijzen en trok ook veel publieke belangstelling in het buitenland.
- De stem van het water is een documentaire uit (1966) die laat zien hoe Nederlanders met het water hun brood verdienen en recreëren, maar ook hoe men zich tegen de kracht van dit water beschermt met dijken en sluizen.
- Bij de beesten af is een documentaire uit 1972 die menselijk gedrag vergelijkt met dat van dieren, reflecterend op Haanstra's interesse in ethologie. Zijn film Zoo uit 1961 toonde de gelijkenissen tussen dieren in de dierentuin en de menselijke bezoekers. Bij de beesten af onderzocht de overeenkomsten tussen mens en dier op grotere schaal. Ter voorbereiding van deze documentaire reisden Haanstra en zijn cameraploeg drie jaar lang de wereld rond. Bij de beesten af werd in 1972 voor een Oscar genomineerd. Haanstra heeft later meer documentaires over dieren gedraaid zoals Nationale parken... noodzaak(1978) en Chimps onder elkaar (1984).

Bert Haanstra's speelfilms, hoewel minder talrijk dan zijn documentaires, tonen zijn veelzijdigheid en talent als regisseur. Van de komische klassieker "Fanfare" tot de diepere thema's in Dokter Pulder zaait papavers, Haanstra's werk blijft een belangrijk onderdeel van de Nederlandse filmgeschiedenis.

Haanstra behoorde tot de zeldzame regisseurs die populariteit bij een groot publiek wisten te combineren met internationale waardering door de liefhebbers van de film als kunst. Hij kreeg voor zijn films en documentaires ongelooflijk veel filmonderscheidingen,

Zijn verzameld werk is uitgebracht op dvd, met enig begeleidend commentaar van Haanstra: Bert Haanstra compleet (10 dvd's).

Haanstra overleed op 81-jarige leeftijd 23 oktober 1997 in Hilversum aan een longontsteking en ligt samen met zijn vrouw Nita begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats in Laren. Hun kinderen Rimko en Jurre zijn ook actief in de filmwereld.