266Art | Ramses Shaffy

Vandaag is de geboortedag van Ramses Shaffy een van de meest iconische en charismatische figuren in de Nederlandse cultuur en muziekscene. De bewerking hierboven en zijn portretten op de verjaardagskalender/naslagwerken hieronder, zijn made by me, Frieke.

Ramses Shaffy werd op 29 augustus 1933 Neuilly-sur-Seine, een voorstadje van Parijs. Hij was de zoon van zoon van de Egyptische consul Ramsès Shaffy Bey en de Poolse gravin van Alexandra de Wysocka . Na het uiteenvallen van het huwelijk van zijn ouders , brengt hij zijn eerste levensjaren door in Cannes, met zijn alleenstaande moeder. Toen zijn moeder tuberculose kreeg en niet langer voor hem kon zorgen kwam Shaffy uiteindelijk in een pleeggezin terecht in Nederland. Het afscheid van zijn moeder moet een ingrijpend moment in zijn leven geweest, getuige zijn liedje; De Trein naar het Noorden.

Ramses Shaffy studeerde aan de Amsterdamse Toneelschool en ging daarna als acteur aan de slag bij de gerenommeerde Nederlandse Comedie. Zijn theaterwerk was geliefd om zijn intense en charismatische vertolkingen. In de jaren 60 kwam Liesbeth List in het leven van Shaffy toen List deelnam aan een van de theaterproducties waarin Shaffy optrad. Hun ontmoeting markeerde het begin van een legendarische artistieke samenwerking. Samen richtten ze in 1965 het gezelschap Shaffy Chantant op. Het werd een groot succes, door zijn unieke, onconventionele stijl en expressieve voordrachten. Shaffy combineerde vaak theater, muziek en poëzie in zijn optredens. 

List en Shaffy werden beroemd door hun gezamenlijke optredens en duetten, zoals Pastorale en Aan de andere kant van de heuvels. Ze werden een iconisch duo in de Nederlandse muziekgeschiedenis, waarbij List vaak werd gezien als de perfecte aanvulling op Shaffy's expressieve en flamboyante stijl. Hun samenwerking duurde tientallen jaren, en ze bleven vrienden en collega's tot aan Shaffy's dood in 2009.

Shaffy bracht verschillende albums uit waaronder Zonder bagage (1970) waarvan  de titelsong sterk autobiografisch is. Shaffy was in die tijd nauwelijks geëngageerd en werd daadwerkelijk failliet verklaard. Sinds 1 december 2019 is er een podcast-serie; Ramses Shaffy Zonder Bagage. Waarin journalist Steven Driehuis mensen interviewt over het leven en werk van Shaffy.

Ranses Shaffy creëerde een unieke stijl die elementen van Franse chansons en Nederlandse poëzie combineerde, ze waren vaak melancholisch en poëtisch van aard. Zijn liedjes; Laat me – Sammy - We zullen doorgaan - Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder, hebben een blijvende impact op de Nederlandse muziekgeschiedenis, het zijn klassiekers geworden die vrijwel iedereen kent.

Vanaf begin jaren tachtig gaat shaffy ook weer optreden als acteur in diverse theaterstukken, films en televisieproducties. In 1984 speelde hij de rol van Graaf van Egmont  in de miniserie Willem van Oranje en in 1993 oogstte hij succes met zijn vertolking van Don Quichot in de musical De man van La Mancha. 

Shaffy was een man van excessen, bekend om zijn flamboyante levensstijl, diepe emoties, en soms destructieve gedrag. Hij worstelde met alcoholisme, wat een grote impact had op zijn leven en carrière. Toch bleef hij altijd geliefd bij het publiek vanwege zijn oprechtheid en passie. In de laatste jaren van zijn leven werd bij Shaffy de ziekte van Korsakov vastgesteld, een vorm van dementie veroorzaakt door chronisch alcoholmisbruik. Ondanks zijn gezondheidsproblemen bleef hij actief en werd hij steeds meer gezien als een icoon van de Nederlandse cultuur.

Begin september 2005 verscheen, gedeeltelijk in het Frans een nieuwe versie van het lied Laat me / vivre. Gezongen door een zieke Shaffy met een stem die niemand verwachtte. De prachtige zang van Shaffy werd aangevuld door Liesbeth List en de Amsterdamse band Alderliefste. Hij overleed op 1 december 2009 op 76-jarige leeftijd. Shaffy, een symbool van vrijheid, passie en creativiteit werd hij begraven op Zorgvlied.