Vandaag is de geboortedag Truus Wijsmuller-Meijer een Nederlandse verzetsheldin die meer dan 10.000 duizenden Joodse kinderen redde. Haar portret staat op het onderstaand naslagwerk / verjaardagskalender met 366 belangrijke Nederlanders.
Truus Meijer werd op 21 april 1896 geboren in Alkmaar in een hervormd-liberaal gezin. Ze was van huis uit gewend om op te komen voor mensen die het nodig hebben. Het gezin verhuist naar Amsterdam. Truus krijgt daar in 1914 haar eerste baan bij een bank. Later leert ze daar Joop Wijsmuller kennen hij was bankier bij de Javaanse bank. Nadat ze getrouwd zijn in 1922 stopt Truus met werken wat toen gebruikelijk was. Maar omdat het huwelijk kinderloos blijft besluit ze sociaal werk te gaan doen.
Vanaf 1933, als Hitler aan de macht komt, reist Wijsmuller naar Duitsland om familieleden van Joodse kennissen op te halen naar het op dat moment nog veilige Nederland. In 1938 richt ze in verband met de dreigende oorlogssituatie het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers op, het secretariaat is bij haar thuis gevestigd waar Wijsmuller een uitgebreid netwerk opbouwt. Na de Kristallnacht reist ze naar de Nederlands-Duitse grens waar ze onder haar rokken een jiddisch sprekende Poolse jongen mee naar Amsterdam neemt. Daarna neemt ze uit een overvolle wachtkamer van het Nederlands consulaat in Hamburg 6 Joodse Kinderen mee.
In november 1938 bundelen verschillende organisaties in Engeland hun krachten in het Refugees Children Movement op 2 december wordt Wijsmuller uitgenodigd bij dit pas opgerichte Nederlandse RCM om naar Wenen te reizen om daar SS-commandant Adolf Eichmann te ontmoeten de nazi die verantwoordelijk was voor gedwongen emigratie van Joodse Oostenrijkers. Het comitee had de hoop dat het de niet-Joodse daadkrachtige Wijsmuller zou lukken om toestemming te krijgen voor het vertrek van Joodse kinderen naar Engeland. Zij vertrekt nog dezelfde dag. Daar aangekomen wordt Wijsmuller door Eichman afgesnauwd "Unglaublich, so rein-arisch und dann so verrückt" maar ze laat zich niet van de wijs brengen. Eichmann denkt haar voor een onmogelijke opgave te stellen door toestemming te geven om op "shabbat"- de joodse rustdag - binnen vijf dagen met 600 kinderen af te reizen. Wijsmuller vertrekt meteen het station om treinen te reserveren en het lukt haar om met behulp van ouders en Joodse organisaties om op 10 december met 600 kinderen te vertrekken uit Wenen. In Engeland dacht het RCM dat Wijsmuller alleen ging praten, men had niet verwacht dat ze daadwerkelijk de kinderen had kunnen nemen. Uiteindelijk reizen 500 kinderen via Hoek van Holland naar Engeland, de andere blijven in Nederland. In Wenen was Wijsmuller getuige van de mensonterende behandeling van Joodse inwoners. In Nederland echter wil niemand haar geloven. Wijsmuller blijft vanaf dan meerdere keren per week reizen organiseren met kinderen vanuit nazigebied Wijsmuller haalt kinderen op in Duitsland, Tsjechië en Polen. De ene na de andere trein bracht kinderen naar Hoek van Holland, waar ze op de boot naar Engeland stapten. Toen Duitsland op 1 september 1939 Polen binnenviel en de grenzen dicht gingen, kwam er een eind aan. Ze had toen 10.000 kinderen gered. In Engeland waren ze opgenomen in gastgezinnen of opvanghuizen. Op de laatste dag voor de Nederlandse capitulatie, op 14 mei 1940, wist ze nog 74 Joodse kinderen uit Amsterdam via IJmuiden naar Engeland te krijgen.
Na de capitulatie legt zij contact met Benno M. Nijkerk een Nederlandse zakenman die later medewerker was van Dutch-Paris, een ondergronds netwerk van het Nederlandse, Belgische en Franse verzet. Met Nijkerk spreekt Wijsmuller af zoveel mogelijk kinderen naar het zuiden te brengen, met én zonder papieren. Ook laat Nijkerk in Brussel identiteitspapieren vervalsen die Wijsmuller naar Nederland zal smokkelen. Dit werk gaat door tot zeker 1943. In juni 1943 reist zij voor het laatst met Joodse kinderen op weg naar de Spaanse grens.
Wijsmuller is ook lid van de verzetsgroep Groep 2000 onder leiding van Jacoba van Tongeren. Zij is er "Hoofd Rode Kruisdiensten en verbindingsofficieren" en richt zich op het verzenden van levensmiddelenpakketten. Als het versturen van voedselpakketten niet meer mogelijk is, richt Wijsmuller tijdens de Hongerwinter haar aandacht weer op kinderen. Ze organiseert als lid van een interkerkelijk overleg de evacuatie van verzwakte kinderen naar pleeggezinnen. Uit Amsterdam worden 6649 kinderen per boot over het IJsselmeer naar Friesland, Groningen, Overijssel en Drenthe gebracht om aan te sterken.
Op 7 april 1945 laat de Amsterdamse politie Wijsmuller weten, dat er in het klooster in Aalsmeer 120 geallieerde soldaten gevangen worden gehouden die er slecht aan toe zijn. De politie krijgt geen toegang. Misschien kan zij iets doen? Wijsmuller fietst met medicijnen, naar Aalsmeer en geeft de Duitsers te verstaan, dat dit ze weleens aangerekend kan worden als de oorlog voorbij is. Direct na de capitulatie legt Wijsmuller contact met Duitsers in Utrecht, die haar als "die verrückte Frau Wijsmuller" kennen. Deze verwijzen haar door naar de Canadezen met wie ze samen de soldaten bevrijd.
Na de oorlog werd ze gemeenteraadslid voor de VVD in Amsterdam. Begin jaren 60 doet ze haar verhaal in het boek Geen tijd voor tranen.
Truus Wijsmuller overleed op 30 augustus in 1978. Een beeld op het Bachplein in Amsterdam herinnert aan haar inzet. Ook in Alkmaar haar geboorteplaats staat een beeld van Truus Wijsmuller-Meijer omringt 28 kinderen. Wijsmuller wordt herinnerd als een indrukwekkende persoonlijkheid met een groot hart voor kinderen. Een kordate vrouw, iemand die kan organiseren en netwerken, brutaal is maar nooit grof. Ze kan overtuigen, onderhandelen en improviseren, ze bespelen, overdonderen en omkopen als dat noodzakelijk is. Wijsmuller werkte het liefst in haar eentje omdat ze dat het veiligste achtte. De kinderen van Truus is een documantaire van 2Doc, te zien op NPO start.
We mogen haar nooit vergeten.
Reactie plaatsen
Reacties