Vandaag is de geboortedag van Nobelprijswinnaar Pieter Zeeman, een invloedrijke natuurkundige wiens werk een fundamentele impact had op de ontwikkeling van de natuurkunde in de 20e eeuw. De bewerking hierboven en zijn portret op de onderstaande naslagwerken/verjaardagskalenders met 366 belangrijke Nederlanders, zijn made by me.
Pieter Zeeman werd geboren op 25 mei 1865 in Zonnemaire, een klein dorp op het eiland Schouwen-Duiveland in de Nederlandse provincie Zeeland. Hij was de zoon van Catharinus Forandinus Zeeman, een hervormde predikant, en Willemina Worst. Zeeman groeide op in een bescheiden, maar intellectueel stimulerende omgeving. In zijn jeugd toonde Zeeman al een grote interesse in de natuurwetenschappen. Dit bleek bijvoorbeeld uit een incident in 1883 toen hij als middelbare scholier een zeldzaam natuurverschijnsel waarnam, een poollicht. Hij schreef een brief over zijn waarneming naar de bekende natuurkundige Hendrik Lorentz, die destijds hoogleraar was in Leiden. Deze brief leidde tot een levenslange correspondentie en later een vruchtbare samenwerking tussen Zeeman en Lorentz. Na zijn middelbare schoolopleiding aan de HBS in Zierikzee, vervolgde Zeeman zijn studie aan de Hogere Burgerschool in Delft. Daarna ging hij naar de Universiteit Leiden, waar hij natuurkunde studeerde onder leiding van Lorentz. Tijdens zijn studietijd onderscheidde hij zich al door zijn scherpe intellect en zijn grote doorzettingsvermogen.
Zeeman promoveerde in 1893 onder Kamerlingh Onnes met een proefschrift over het Kerr-effect, een optisch verschijnsel waarbij licht wordt beïnvloed door een magnetisch veld in een reflecterende oppervlak, een onderwerp dat de basis zou vormen voor zijn latere, baanbrekende werk. In 1896 deed Zeeman zijn beroemde ontdekking van het naar hem vernoemde Zeemaneffect, waarbij hij aantoonde dat spectraallijnen van licht worden gesplitst onder invloed van een magnetisch veld. Dit bevestigde de theorieën van Lorentz over de elektromagnetische aard van licht en leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de kwantummechanica. In 1897 werd Zeeman benoemd tot privaatdocent in de natuurkunde aan de Universiteit Leiden.
Pieter Zeeman ontving de Nobelprijs voor Natuurkunde in 1902. Hij deelde deze prijs met Hendrik Lorentz. Zeeman kreeg de Nobelprijs voor zijn ontdekking van het Zeemaneffect
In 1908 werd hij benoemd tot hoogleraar en tot directeur van het Natuurkundig Instituut aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn benoeming kwam voort uit zijn eerdere werk en de impact van zijn ontdekking van het Zeemaneffect. In 1923 werd het Zeemanlaboratorium speciaal voor hem gebouwd aan de Universiteit van Amsterdam. Dit laboratorium werd een belangrijk centrum voor natuurkundig onderzoek. Zeeman was directeur van dit laboratorium tot aan zijn afscheid als hoogleraar. Zijn werk daar heeft een blijvende invloed gehad op het veld van de experimentele natuurkunde. Zeeman werkte samen met hoog aangeschreven wetenschappers wereldwijd. Albert Einstein behoorde tot zijn intieme kennissenkring.
Zeeman ontving in zijn leven tal van eerbewijzen. Hij kreeg eredoctoraten van ongeveer tien universiteiten, waaronder prestigieuze instellingen zoals de Universiteit van Oxford en de Universiteit van Parijs. Daarnaast ontving hij lidmaatschappen, medailles en prijzen van diverse buitenlandse academies en wetenschappelijke instellingen. Pieter Zeeman bleef zijn leven actief in de wetenschap in hij overleed op 9 oktober 1943 in Amsterdam na een kort ziekbed. Zeeman werd begraven op de Algemene Begraafplaats te Haarlem, niet ver van de plaats waar ook Lorentz begraven ligt. Zeeman was getrouwd en had kinderen. Hij stond bekend om zijn bescheidenheid en zijn toewijding aan de wetenschap.
Reactie plaatsen
Reacties